Wraz z zakończeniem postępowania przygotowawczego (o którym szerzej tutaj), sprawa może trafić do sądu. W tym momencie rozpoczyna się drugi etap postępowania karnego, czyli etap postępowania sądowego. Od tej chwili organem odpowiedzialnym za prowadzenie postępowania jest sąd, a nie jak wcześniej prokurator, czy też policja. Stronami na tym etapie postępowania będzie oskarżyciel publiczny ewentualnie oskarżyciel subsydiarny lub prywatny oraz oskarżony .

 

 

 

 

Pierwsza faza postępowania sądowego - rozprawa

 

W pierwszej kolejności do sądu wpłynie akt oskarżenia, którego odpis zostanie doręczony także oskarżonemu. W tym momencie oskarżony ma prawo do złożenia wszelkich wniosków dowodowych w sprawie. Następnie sąd wyznaczy termin rozprawy podczas której zostaną przeprowadzone dowody np. zeznania świadków konkretnego zdarzenia. Rozprawa ma prowadzić do merytorycznego zakończenia sprawy w danej instancji i obejmuje wszelkie czynności, od otwarcia, do zamknięcia. Zasadą jest, że rozprawa ma charakter jawny, jedynie w określonych sytuacjach jawność może zostać wyłączona (wyłączenie jawności zostanie opisane w oddzielnym wpisie). Na sali sądowej, oczywiście poza stronami oraz osobami wezwanymi, mogą przebywać jedynie osoby pełnoletnie. W wyjątkowych okolicznościach sąd może wydać zgodę na obecność na sali osobom małoletnim oraz osobom posiadającym broń (np. funkcjonariusze służb). 
Rozprawa ma charakter ustny i kierowana jest przez przewodniczącego składu orzekającego. Do jego obowiązków należy czuwanie nad przebiegiem rozprawy oraz dążenie do tego, aby rozstrzygnięcie nastąpiło na pierwszej rozprawie, jednak nie nie jest to czynnik najważniejszy w toku procesu. Elementem zdecydowanie mającym największą wagę jest dbałość o wyjaśnienie wszelkich okoliczności sprawy, które mają prowadzić do wydania sprawiedliwego wyroku. 
Przewodniczący podczas rozprawy dba o zapewnienie każdej ze stron prawa do wypowiedzenia się, wyjaśnienia wszelkich okoliczności danej sprawy, które podlegać będą ocenie sądu a finalnie wpływać będą na rozstrzygnięcie. Zasadą jest, że w momencie gdy jeden z uczestników zabierze głos, prawo takie przysługuje tez pozostałym. Obrońca i oskarżony głos zabierają jako ostatni, co wynika wprost z realizacji prawa do obrony. Rolą obrońcy jest powoływanie kontrdowodów, które mogą na daną sprawę rzucić zupełnie inne światło. 
Podczas rozprawy istotne jest, aby zachowane były wszelkie zasady szacunku do sądu. Osoby obecne są zobowiązane do powstania w momencie wejścia sądu na salę bądź też gdy sąd ją opuszcza. Zobowiązane do powstania są także osoby do których podczas rozprawy sąd zwraca się bezpośrednio. 


Czy oskarżony musi brać udział w rozprawie?

 

W tym miejscu należy wskazać, że udział oskarżonego w rozprawie jest jego prawem. Istnieją jednak przypadki, kiedy sąd uznaje obecność oskarżonego za konieczną i obowiązkową. Obowiązek ten wynika także z samych przepisów prawa. W sytuacji, gdy obecność oskarżonego jest obowiązkowa jego nieusprawiedliwiona nieobecność może skutkować zarządzeniem przez przewodniczącego natychmiastowego zatrzymania i doprowadzenia. Przewodniczący może także przerwać rozprawę bądź też ją odroczyć. Ponadto jeśli oskarżony zakłóca porządek rozprawy lub godzi w zasadę szacunku do sądu, przewodniczący uprawniony jest do wydalenia go z sali rozpraw. 

 

Zakończenie rozprawy

 

W końcowej fazie postępowania sądowego sąd dokonuje oceny wszelkich przeprowadzonych w sprawie dowodów, a następie wydaje wyrok. Dowody oceniane są swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz zgodnie ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego. Podstawą wyroku może być jedynie całokształt okoliczności, które ujawnione zostały w toku rozprawy głównej.

W sytuacji, gdy zapadły wyrok będzie niekorzystny, oskarżonemu przysługiwać będzie apelacja do sądu wyższej instancji. Apelację należy złożyć w terminie 14 dni od daty doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem. 

Co istotne, należy pamiętać, że apelacja od wyroku sądu okręgowego, który orzekał w pierwszej instancji musi zostać sporządzona przez adwokata.